Người đàn ông của chị đâu?

Chiếc xe đạp cà tàng chỉ còn trơ cái khung đã bạc màu, chìm vào bóng đêm. Người ta còn nhìn thấy chiếc xe, là bởi ngay vị trí chiếc yên sau của nó là một chiếc máy giặt nguyên hộp, cồng kềnh, lắc lư. Chị trì người cố đạp mạnh ghi đông, tay ghìm chặt cái cổ xe đang loạng choạng, toan cất ngược ra sau. Chiếc xe càng lúc càng lảo đảo, rồi ngã nhào. Chị gồng mình đỡ lấy cổ xe, nhưng bánh trước đã chổng ngược lên trời, cái máy giặt đổ hẳn sang một bên.

8g tối. Đường quốc lộ ngay đoạn nối hai đầu thị trấn vắng tanh. Chị dáo dác nhìn ngó trước sau trong khi vẫn gồng mình đỡ lấy chiếc xe. Thấy tụi mình đi chậm dần rồi dừng lại ngay bên cạnh, chị cười cười, lộ rõ vẻ ngượng ngùng, ái ngại.

– Sao chị không để cửa hàng giao về tận nhà? – bạn mình vừa sốt sắng lại đỡ cái máy giặt, vừa hỏi.

Chị chỉ cười cười, cắm cúi mở sợi dây thun cố định chiếc máy giặt đang nằm chỏng chơ nửa trên nửa dưới.

Có một người đàn ông đi bộ ngược chiều cũng ghé lại, phụ vào một tay. Họ có vẻ quen biết. Chị lúng túng gấp bội. Ở đây, dường như người ta chỉ cần đi ngang qua con đường nào đó mỗi ngày thì xem như đã có quen biết với người dân trên suốt con đường đó. Người đàn ông vừa đỡ chiếc xe vừa càm ràm trách cứ chị “răng mà dại! Cái xe như “cái trành” làm răng mà chở?”. “Cái trành” là cách người dân ở đây gọi những chiếc xe chỉ còn trơ khung. Chị lúng túng một tay ôm “cái trành”, một tay giữ lấy cái dây thun, vụng về phụ đỡ hai người đàn ông nhiệt tình, tháo vát. Đỡ chiếc máy giặt nằm ngay ngắn vào chỗ cũ, hai người đàn ông ngắm nghía, kết luận “chiếc xe không cách chi tải nổi” rồi một mực đòi chị gọi nhân viên ở cửa hàng điện máy đến chở giúp. Thấy chị ngại ngần, người đàn ông đi bộ mới nãy sốt sắng động viên, rồi đề xuất bao nhiêu phương án. Chị vẫn chỉ cười thẹn, nói: “Cái máy lạnh này hông phải mua, tui mới bốc thăm trúng thưởng trong công ty…”. Người đàn ông “à” lên một cái rồi lập tức đề xuất: “Rứa răng không kêu chồng ra chở về? Tui kêu ổng nghen!”. Chị vội vã cầm lấy tay lái, lấy thế ngồi lên, xua đi ý định của người đàn ông quen biết: “Thôi, chừ ổng nhậu nhẹt ở đâu rồi, lèm bèm ổng chửi, mệt”.

Rồi cũng cái điệu rụt rụt rè rè đó, chị gật đầu cảm ơn tụi mình, rồi đạp xe đi. Chiếc xe tròng trành đi khỏi đoạn đường sáng thì bắt đầu loạng choạng dữ, chị vẫn cắm cúi đạp. Ở phía bên này bóng tối, người đàn ông chậc lưỡi nhìn theo người đàn bà đã khuất dạng, lắc đầu nói với tụi mình: “Rứa chớ về có khi còn bị ổng đập cho nữa! Không phải cứ trúng thưởng cái máy giặt là ổng khen đâu!”.

Con đường yên tĩnh, không một bóng người. Cả thị trấn như vừa nghỉ ngơi sau một ngày tất bật. Từ lúc nghe được rằng chị vẫn còn chồng, mình như bị cuốn vào một nỗi băn khoăn cho đến tận khi không còn thấy chị nữa: “Người đàn ông của chị đâu?”.

2.Hôm ấy là chiều 30 Tết, vừa tất bật dọn dẹp xong, mấy má con đang sửa soạn nấu một mâm cơm cúng cuối năm thì người ta giao bộ bàn đá đến. Đám trẻ con ào ra mừng rỡ. Mấy má con cũng chạy ra, trò chuyện với anh giao hàng, rồi chia nhau ngắm nghía xem để bộ bàn ở đâu cho hợp lý. Bộ bàn được xếp đặt xong, khoảng sân như đã xanh mát bội phần; mấy má con vội vã kéo nhau vào người xào người nấu cho kịp giờ cúng. Gian bếp thông với khoảnh sân có bộ bàn mới, lũ trẻ con vừa chạy nhảy, vừa tranh nhau ngồi nằm thoả thê trên mặt đá mát rượi, rồi í ới gọi mẹ, méc bà. Việc bếp núc đăng đăng đê đê. Ba người phụ nữ vẫn đầu tất mặt mình nhưng không khí đã dễ chịu hơn nhiều vào những giờ cuối cùng của ngày Ba Mươi, khi việc nhà đã được giải quyết gần hết.

Đang loay hoay trong bếp, mình thấy một vài người đàn ông bước vào sân, hồ hởi chào hỏi. Má mình tất tả chạy ra chào khách, rồi ngó ngược lên gác, với gọi ba. Từ trên cầu thang, ba mình vừa sửa sửa cổ áo, vừa bước xuống, vui vẻ mời những người hàng xóm ngồi vào ngay bộ bàn đá mới. Ở bên trong ô cửa sổ của căn bếp bừa bộn những công việc, mình thấy vẻ thảnh thơi của những người đàn ông thật xa lạ, và… khó hiểu. Nhưng cho đến khi ba vừa hăm hở chạy vào tủ rượu xách ra một chai “rượu quý mười tám năm” gì đó ra, vừa tấm tắc khoe: “Đãi mấy anh em mừng năm mới sắp đến, và… mừng bộ bàn mới luôn nghen!”, mình mới thực sự… ngỡ ngàng. Chị dâu mình vẫn cắm cúi xào nấu. Má mình dừng lại tất cả những vội vã cắt gọt, và cả những nhắc nhở, thúc giục. Má nhìn hoài ra ngoài sân. Hễ thấy ba và bạn nhậu “có vẻ như đang cần cái gì”, má lại lật đật chạy đi lấy. Rồi đến khi ba ới vào “nhờ” mang ra món gì đó, thì má đã lanh lẹ mang ra gần đến chỗ. Thấy má sao mà cực thân quá, mình nhắc: “Má cứ để ba tự lo khách khứa được rồi!”. Chẳng trả lời mình, má tất tả cầm đôi đũa ra cho vị khách vừa mình sau cùng, vồn vã phân trần: “Tết nhứt mình nơi mà nhà cửa còn bề bộn vầy đây, mấy chú thông cảm nghen!”. Đám đông à lên một tiếng nói xen lẫn tiếng cười xuề xoà, ra chiều “vô cùng thông cảm”.

Chị dâu một tay làm việc thoăn thoắt, một tay đỡ lấy cái lưng đã đau từ hôm 28 Tết sau bao ngày dọn dẹp từ trong nhà ra ngoài vườn. Má đã quay về với bếp núc, đôi tất chuyên dùng cho người bị chứng giãn tĩnh mạch đã lấm lem với đôi chân cứ chực sấp ngửa chạy đi, bất chấp những cảnh báo cho một bệnh nhân giãn tĩnh mạch nặng. Anh trai mình vừa đi đâu đó về, đã kịp sà vào bộ bàn đá mới. Mình lướt qua từng người trong nhóm đàn ông đang thảnh thơi khề khà từng nhấp rượu, mường tượng về từng người đàn bà của họ. Ông Sáu Thé quần áo nghiêm chỉnh ngồi kia là chồng của bà Sáu mới lúc trưa còn gánh đọt bí ngang nhà, đi bán. Vợ của ông Ba Nhân mình vừa gặp ngoài chợ, cũng vội vã mang vác hàng chục ký rau củ, thịt cá cho ba ngày Tết. Còn chị Sang, cô Nguyệt, chị Hiền, má, chị dâu mình… toàn là những tưởng tượng đầy lam lũ, cực nhọc, quáng quàng thu vén, bày biện. Và, “người đàn ông của họ đang ở đây…”.

“Má mi lấy giùm ba…”, ba gọi với vào. Má quăng cái rổ cà rốt đang gọt sang một bên, khó nhọc đứng dậy, chạy đi tìm cái “ly cổ cao”, lúc ra đến nơi còn xuề xoà phân bua “Tết nhứt dọn dẹp tùm lum nên tìm hơi lâu…”. Mình xót ruột, dằn dỗi: “Má đang bệnh, cứ việc vừa sức mình mà làm, vội vội vàng vàng làm chi?”. Má nói ngay: “Bếp núc ê hề, mình không mang ra giúp, ổng vô thấy lại kỳ!”.

Cái vẻ ngượng nghịu, sợ sệt, rụt rè này; sao mà quen quá! Cái lý lẽ vô cùng… vô lý này, cũng quen thuộc vô cùng. Người đàn bà một mình chở cái tủ lạnh nguyên hộp trên chiếc xe đạp cà tàng, ngã lên ngã xuống và một mực không dám đánh động người chồng đang nhậu nhẹt, sợ can tội “lèm bèm”. Người đàn bà khác lặng lẽ làm hàng trăm việc đón Tết, lại ngại ngùng, mặc cảm với chính người đã khước từ việc đỡ đần mình chỉ vì công việc chưa hoàn tất. Và hàng trăm người đàn bà vẫn tự xem việc trở thành một “siêu nhân nội trợ” là trách nhiệm, là danh dự, nhân phẩm của đời mình; để nếu có lỡ để nhà cửa bất toàn chút đỉnh, hoặc phải phiền chồng chút đỉnh, là cuống cuồng nhận lỗi, cuống cuồng bỉ bai mình để… xoa dịu người đối diện. Hay, hàng ngàn người mẹ qua bao nhiêu thế hệ, trong đám cưới đứa con gái vụng về của mình, lại rụt rè đứng trước mặt sui gia, nhận lỗi: “Con gái mình chưa giỏi chuyện nhà cửa, có gì mong anh chị thông cảm, và dạy dỗ giúp”. Rồi mặc kệ chàng rể kia có gì trưởng thành ngoài cái tuổi đủ để lấy vợ hợp pháp kia không, người ta chỉ lấy cái thước đo “tư cách của một người có gia đình” để đo người phụ nữ. Người ta cưới một cô con dâu, đánh giá một người phụ nữ – như cưới, như nhìn một “con người chức năng” với các tiêu chí như đẹp mắt, đảm đang, sinh con, lèo lái gia đình… chứ không phải một con người với đầy đủ những khác biệt, mạnh yếu rất “người” khác. Rồi từ đó, thật dễ để mà định kiến, mà phán xét, bỉ hay tự định kiến, tự phán xét, tự bỉ bai…

Một lần, mình chứng kiến chị chồng của cô bạn học mình thăm nhà. Cô em dâu (là bạn mình) cũng vừa về nhà sau một ngày làm việc, đứa con trai được bố đón về trước đó đã kịp bày bừa đồ chơi cùng nơi khắp chốn. Vừa nhìn một lượt, người chị chồng đã thuận miệng nhận xét: “Nhà cứ như không có phụ nữ hen?”. Lời nhận xét thật quen, thật thuận tai, mà cũng thật cay nghiệt. Còn gì nặng nề với một người phụ nữ xứ mình hơn là một lời nhận xét rằng ngôi nhà của họ “nhìn như không có phụ nữ”? Thế còn người chồng kia, và tất cả những người đàn ông trong thế giới này đang ở đâu trong những bộn bề nặng nhọc ấy? Những người đàn ông ấy, chắc vô hình?

Bài đã đăng báo Phụ nữ với bút danh Thanh Tân